De krant 'De Tijd' publiceerde 'Ook in Vlaanderen staat ouderenzorg voor uitdagingen' (16/08/2023) - een opiniestuk van gedelegeerd bestuurder Johan Staes over het terugschroeven van woongelegenheden in Brusselse woon-zorgcentra en het ontbreken van een coherente lange termijn visie voor de Vlaamse ouderenzorg. Het volledige artikel kan u ook hier lezen.
De Brusselse regering wil vanaf 2024 het aantal woongelegenheden in Brusselse woon-zorgcentra met 21 procent terugschroeven. Kortzichtig, want ook de Brusselaar vergrijst, zij het iets minder snel dan de Vlaming. Binnen afzienbare tijd zal ook in Brussel meer vraag zijn naar kwaliteitsvolle zorg en de ondersteuning van ouderen.
In het snel vergrijzende Vlaanderen is een masterplan voor de ouderenzorg nodig, met een visie op woon-zorgcentra, cohousing, herstel-verblijven en assistentiewoningen. CEO Johan Staes van het Vlaams Onafhankelijk Zorgnetwerk (Vlozo)
Vlaanderen telt 825 woon-zorgcentra, met 83.658 woongelegenheden en 33.767 assistentiewoningen. Met een gemiddelde bezettingsgraad van 94 procent klimmen de woon-zorgcentra uit een diep dal na enkele moeilijke coronajaren. Het is gissen naar de leegstand in assistentiewoningen, omdat daarover geen cijfers bijgehouden worden. Maar aangenomen kan worden dat ook daar almaar meer ouderen hun weg naar vinden.
De beslissing te verhuizen naar een assistentiewoning of een woon-zorgcentrum voelt voor veel ouderen negatief aan, omdat ze het beschouwen als het laatste hoofdstuk in hun leven. Elke oudere wil graag in de eigen woning en vertrouwde omgeving blijven, maar slechts voor een handvol is die wens mogelijk.
Zilveren toekomst
Vlaanderen vergrijst razendsnel. Demografen gaan ervan uit dat tegen 2030 zowat 243.000 Vlamingen ouder dan 85 zijn en dat dat aandeel nog minstens twee decennia stijgt. De komende jaren moeten we ook rekening houden met een verdubbeling van het aantal ouderen met dementie en/of een psychiatrische aandoening. De vraag is of Vlaanderen een plan heeft om de ouderen van morgen een zilveren toekomst te bieden.
De afgelopen jaren heeft Vlaanderen stappen gezet in de goede richting. Maar op minder dan een jaar van de verkiezing is het tijd dat onze beleidsmakers een sprint inzetten en een masterplan voor de Vlaamse ouderenzorg uitwerken. De verwachting van de oudere moet daarbij het leitmotiv zijn.
Begin 2024 begint de Vlaamse Ouderenraad met een grootschalige bevraging van de bewoners van woon-zorgcentra. De bewoners en hun familie zullen kunnen aangeven hoe ze hun kwaliteit van leven, wonen en zorg ervaren. Die grootschalige en gestandaardiseerde feedback is een godsgeschenk voor de sector, omdat die ouderenzorgvoorzieningen in staat zal stellen hun werking nog beter af te stemmen op de verwachtingen van de oudere. Maar om de verwachtingen van de nieuwe generatie ouderen te kennen is extra onderzoek nodig.
Thuis voelen
Gelukkig is er heel wat internationaal onderzoek dat Vlaanderen kan inspireren. We zouden zorg kunnen organiseren in plaatsen waar iedereen zich thuis voelt. Daarvoor moet Vlaanderen nog meer inzetten op gedifferentieerde woonvormen, zoals cohousing, herstelverblijven, woon-zorgcentra waar het leven van de bewoner centraal staat en assistentiewoningen met een uitgebreid zorg- en ondersteuningsaanbod.
Van de ideale zorgzame buurten waar intergenerationeel samenleven de standaard wordt, zijn we nog ver. Johan Staes
Daarvoor moeten er een nieuwe programmatie en erkenningskalender komen, die de sector een perspectief bieden. In Vlaanderen is er - net als in Brussel - een moratorium op het openen van nieuwe woon-zorgcentra. Voor cohousing van ouderen bestaat helemaal geen kader. Voor herstelverblijven blijft het wachten op financiering. De markt van de assistentiewoningen is de voorbije jaren overgelaten aan investeerders die denken aan rendementen in plaats van aan mensen.
Van de ideale zorgzame buurten waar intergenerationeel samenleven de standaard wordt, zijn we nog ver. Besturen is meer dan de waan van de dag, het is het vooropstellen van strategische doelen, het vaststellen van visies die zich uitstrekken tot aan de horizon van de toekomst. Besturen is vooruitzien. Deze Vlaamse regering rest nog tien maanden om een blauwdruk te maken over hoe we kunnen evolueren naar een meer relatiegerichte en persoonsgebonden zorg voor onze kwetsbare ouderen.
Conclusie
In het snel vergrijzende Vlaanderen is een masterplan voor de ouderenzorg nodig, met een visie op woon-zorgcentra, cohousing, herstelverblijven en assistentiewoningen.
VRT NWS: Bijna evenveel bewoners in woonzorgcentra als voor coronacrisis
Naar aanleiding van het bovenstaande opiniestuk, pikte VRT NWS dit op en schreef er een artikel over (19/08/2023). Johan Staes sprak over de hoge bezettingsgraad en de toenemende wachtlijsten. Het volledige artikel van Cisse Michiels kan u ook hier lezen.
De bezettingsgraad van de Vlaamse woonzorgcentra is met 94 procent bijna gestegen tot het niveau van voor de coronapandemie. In sommige regio's belanden mensen die een plaats willen opnieuw op een wachtlijst. Dat schrijft Het Nieuwsblad op basis van cijfers van het Agentschap Zorg en Gezondheid.
"Dat is in de eerste plaats goed nieuws voor de woonzorgcentra. We hebben moeilijke jaren gekend tijdens en net na corona en nu zien we dat de vraag naar plaatsen en zorg opnieuw toeneemt", zegt Johan Staes, voorzitter van Vlozo.
Wachtlijsten
De toegenomen vraag leidt op sommige plaatsen tot wachtlijsten. In regio's met een hoge vergrijzingsgraad zoals Limburg, Vlaams-Brabant en de Noorderkempen kunnen mensen soms niet meteen terecht in het woonzorgcentrum van hun voorkeur. Ook op andere plekken is dat het geval.
Johan Staes : Het gaat vaak om acute situaties waarbij mensen rechtstreeks van het ziekenhuis naar een woonzorgcentrum moeten. Patiënten verkiezen meestal een woonzorgcentrum dicht bij huis, maar daar is niet altijd plaats. Ze moeten dan naar een verder gelegen woonzorgcentrum en moeten verschillende keren verhuizen voor ze terecht kunnen in het huis van hun keuze.
Vlozo en Zorgnet-Icuro roepen de Vlaamse regering dan ook op om de ouderenzorg veel beter voor te bereiden op die vergrijzing, in de eerste plaats door het aantal kamers in woonzorgcentra uit te breiden.
Het aantal plaatsen is vastgelegd in het zogenoemd erkenningskader, dat vastligt tot 2025. Pas daarna kan er opnieuw sprake zijn van meer capaciteit. "De voorbereidingen voor na 2025 zijn opgestart. Naast capaciteit is ook de zoektocht naar personeel een uitdaging. Ook de samenwerking met andere sectoren zal belangrijker worden in de toekomst. Ik wil de komende maanden nog kijken hoe we onze ouderenzorg in de toekomst kunnen organiseren en vormgeven, rekening houdend met de verschillende uitdagingen", laat minister van Welzijn Hilde Crevits (CD&V) weten.
Ook wijst Johan Staes op het grote personeelstekort en doet een oproep: "Er staan duizenden vacatures open. Het is bijna september, studenten moeten een studiekeuze maken. Ik roep hen op om te overwegen om iets in de zorg te kiezen."
Wil jij meer weten over een job in de zorg? Surf dan naar: #Kiesvoordezorg
Het Nieuwsblad: Eindelijk corona te boven, maar nu zitten woon-zorgcentra weer met oude problemen: “Vlaamse regering mag niet wachten”
Ook de krant Het Nieuwsblad schreef over de hoge bezettingsgraad en de toenemende wachtlijsten (19/08/2023). Het volledige artikel van Pieter Lesaffer kan u ook hier lezen.
Van alle rusthuiskamers in Vlaanderen is 94 procent opnieuw bezet, ook de wachtlijsten nemen weer toe. “De komende jaren wordt de druk nog groter”, waarschuwt de sector. “De Vlaamse regering moet dringend extra plaatsen voorzien.”
De woonzorgcentra zijn de coronacrisis weer bijna helemaal te boven gekomen. Volgens een telling van het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid in juni is 94 procent van de kamers opnieuw bezet, in 2019 – voor corona dus – was dat 95 procent.
Onder dat algemene percentage schuilen evenwel grote verschillen tussen de woonzorgcentra. Zo heeft een toenemend aantal rusthuizen intussen weer een volledige bezetting van 100 procent. Onplezierig neveneffect: er ontstaan zo opnieuw wachtlijsten. Dat is vooral het geval in de regio’s waar de vergrijzing iets sterker is, tegenover een relatief beperkt aanbod van rusthuizen. Het gaat dan onder meer om Limburg, Vlaams-Brabant en de Noorderkempen.
De grootste private woonzorggroep Korian, met 76 woonzorgcentra over heel Vlaanderen, bevestigt dat in die regio’s de druk inderdaad het hoogst is. “Voor de hele groep hebben wij een gemiddelde bezetting van 95 procent”, aldus de woordvoerster Lieve Van Boxem. “De huizen met 100 procent, en dus met wachtlijsten, bevinden zich vooral daar.”
Explosie van vergrijzing
Voor het eerst sinds de coronacrisis komt er zo dus opnieuw druk op de woonzorgcentra te liggen. Maar volgens de twee grootste koepelverenigingen van de sector, Zorgnet-Icuro en Vlozo, is dit nog maar het begin. De komende jaren komt er een explosie van vergrijzing op ons af. Het aantal 85-plussers neemt tot 2050 spectaculair toe. Vandaag zijn dat er in Vlaanderen zo’n 220.000, in 2030 al 245.000 en daarna volgt een ongeziene stijging tot 480.000 in 2050.
Meer cijfers over de vergrijzing in Vlaanderen vindt u terug op de Vlaamse website Bevolking & Statistiek Vlaanderen
