Woonzorgcapaciteit onder druk: “Tegen 2033 dreigen we 48.000 plaatsen tekort te komen”

In de commissie welzijn, volksgezondheid en gezin van het Vlaams Parlement werd uitvoerig stilgestaan bij de toekomstige woonzorgcapaciteit in Vlaanderen. Met een snel vergrijzende bevolking en stijgende levensverwachting groeit de druk op het bestaande aanbod. Sarah Smeyers (N-VA) luidde de alarmbel en verwees onder meer naar de prognoses van Vlozo en de HOGENT, die wijzen op een mogelijk tekort van 48.000 woonzorgplaatsen tegen 2033. 

“Niet iedereen gaat op zijn oude dag naar een woonzorgcentrum. Maar de realiteit is dat de groep 65-plussers tegen 2033 meer dan anderhalf miljoen mensen zal tellen in Vlaanderen. Bouwen kost geld: 200.000 euro per woongelegenheid, zonder personeel meegerekend. Dat maakt de uitdaging enorm,” aldus Smeyers. 

Ze benadrukte het belang van een meersporenbeleid, waarbij woonzorgcentra, thuiszorg en alternatieve zorgvormen complementair worden ingezet. Daarbij verwees ze expliciet naar de Vlozo-zorgprognosetool, ontwikkeld in samenwerking het Centre for Applied Data Science van de HOGENT, als instrument om de toekomstige zorgvraag beter in te schatten. 

Minister Gennez: “Meer dan 2.700 extra plaatsen in de pijplijn” 

Minister van Welzijn Caroline Gennez erkende de omvang van de uitdaging en gaf toelichting bij de lopende en geplande maatregelen. Zo zijn er momenteel 2.763 bijkomende woongelegenheden in woonzorgcentra en 211 kortverblijven gepland, goed voor het equivalent van dertig extra woonzorgcentra tegen 2029. 

“De uitbreiding van de woonzorgcentra is één spoor, maar zeker niet het enige. We investeren ook in alternatieven zoals dagverzorgingscentra, kortverblijf en herstelverblijf, zodat mensen langer thuis kunnen blijven wonen,” zei de minister. 

Daarnaast werkt de Vlaamse overheid aan een nieuw zorgprognosemodel, dat afgestemd wordt op actuele gebruikscijfers. Gennez bevestigde ook dat de tool die door Vlozo ter beschikking wordt gesteld in rekening wordt genomen: “Onze administratie is in overleg met HOGENT en Vlozo. Het is in ieders belang om te komen tot een gedragen model dat ons toelaat gerichter te plannen en te investeren.” 

“Zorg voor voldoende aanbod, ook in woonzorgcentra” 

Katrien Schryvers (cd&v) benadrukte dat alternatieven voor residentiële zorg belangrijk zijn, maar waarschuwde voor onderschatting van de noden in woonzorgcentra. Ze wees op het uitblijven van realisatie bij sommige erkende projecten en pleitte voor een snelle update van de programmatie. 

“We horen dat initiatiefnemers uitstellen of afhaken, soms zonder duidelijke reden. De overheid moet analyseren waarom de uitvoering van erkende projecten stokt. Alleen zo vermijden we een echt capaciteitsprobleem in de nabije toekomst.” 

Volgens Schryvers moeten ook personeelskrapte en bouwkosten daarbij mee in rekening gebracht worden. Ze pleitte voor een proactieve aanpak en duurzame investeringen in alle segmenten van ouderenzorg. 

Vlozo-zorgprognosetool als beleidskompas 

De cijfers waarop het huidige zorgaanbod is gebaseerd, dateren vaak nog uit de jaren 1990. Met de Vlozo-zorgprognosetool, ontwikkeld in samenwerking met HOGENT, werd een model opgesteld dat vertrekt van actuele gebruiksdata, regionale noden en demografische projecties. De tool die iedereen kan raadplegen via de website: https://geo.hogent.be/vlozo ondersteunt zorgorganisaties en beleidsmakers bij het inschatten van toekomstige capaciteit, zowel in woonzorg als alternatieve zorgvormen. 

Vlozo pleit ervoor om dit model als complementair beleidsinstrument te gebruiken naast het nieuwe overheidsmodel, om zo tot meer draagvlak en accuratere beslissingen te komen. 

Samengevat

De discussie in het Vlaams Parlement maakt duidelijk dat een langetermijnvisie op woonzorgcapaciteit dringend is. De verwachte bevolkingsgroei, gecombineerd met stijgende zorgnoden, vraagt om een slim en gediversifieerd beleid.

“De overheid kan dit niet alleen. We hebben ook de private en socialprofitpartners nodig. Maar dat vereist duidelijkheid, betrouwbare prognoses en een beleid dat rekening houdt met de realiteit op het terrein.” — Sarah Smeyers  

---

Strategische planning is essentieel in een snel veranderend zorglandschap. In samenwerking met Hogeschool Gent heeft Vlozo daarom het vernieuwde platform rond het Vlaamse programmatiekader publiek toegankelijk gemaakt. Deze online tool biedt een helder overzicht van de programmatiecriteria, gekoppeld aan actuele en toekomstige demografische trends in Vlaanderen.

Zo toont het platform bijvoorbeeld dat het aantal 80-plussers in Vlaanderen tegen 2040 met ruim 60% zal toenemen, wat belangrijke implicaties heeft voor capaciteitsplanning en regionale zorgafstemming. Met concrete kaarten, statistieken en visualisaties ondersteunt het platform directieleden bij beleidskeuzes, investeringsbeslissingen en overleg met lokale besturen. Het is een onmisbare hulp voor wie gericht wil anticiperen op de zorgbehoeften van morgen.

Op deze webpagina kan het volgende gesimuleerd en gevisualiseerd worden:

1. Hoeveel bedden er momenteel in de woonzorgcentra gepland zijn volgens het Vlaams Programmatiekader.

2. Hoe dit aantal zich verhoudt tot het aantal beschikbare bedden.

3. Hoe deze verhouding naar verwachting zal evolueren in de toekomst, met inachtneming van de vergrijzing.

Bovendien kan ook de impact van aanpassingen in het wetgevend kader, zoals het aantal voorziene bedden per leeftijdsgroep, gesimuleerd worden.

Werkwijze

Volg deze stappen op de webpagina:

1. Parameter en ruimtelijk niveau Kiezen: In het eerste deel selecteert u een parameter en een ruimtelijk niveau. Voor de gekozen combinatie worden zowel een overzichtsgrafiek als een kaart van Vlaanderen getoond.

2. Ruimtelijke entiteit selecteren: Vervolgens kunt u een specifieke ruimtelijke entiteit selecteren door deze op de kaart aan te klikken of door de naam ervan in het zoekveld in te voeren, in het tweede deel van de webpagina.

3. Informatie en grafieken bekijken: Na selectie van een ruimtelijke entiteit worden relevante jaartallen en parameters met betrekking tot het programmatiekader getoond. Op basis van de door u gekozen waarden worden automatisch grafieken gegenereerd die de bevolkingssamenstelling en het aantal woongelegenheden in de geselecteerde entiteit weergeven.

➡️ De tool kan worden raadpleegt via de website: https://geo.hogent.be/vlozo