Terwijl hun slimme AI-lamp voor valdetectie en -preventie stilaan het VK en de VS verovert, hinkt België achterop. Maar daar ligt de scale-up Nobi nog nauwelijks wakker van. Hun speelveld is nu de wereld. Een gesprek met CEO en co-founder Roeland Pelgrims over levensreddende AgeTech, starre Belgische overheden én de absolute nood aan zorginnovaties.
11 seconden.
Elke seconde valt wereldwijd een 65-plusser, elke 11 seconden wordt een 65-plusser na een val opgenomen via spoed en elke 19 minuten overlijdt een 65-plusser ten gevolge van een val. Bron: Expertisecentrum Val- en fractuurpreventie Vlaanderen.
Tekst Sam De Kegel
Met haar slimme en stijlvolle AI-lampen heeft Nobi sinds 2018 de ambitie om mensen te ondersteunen om veilig, gelukkig en waardig oud te worden, terwijl het daarnaast vooral ook zorgmedewerkers wil ondersteunen om goede zorg te blijven verlenen in een snel vergrijzende wereld waarin de druk op de zorg- en gezondheidssector steeds groter wordt. Dat is in een notendop de missie van deze hyperambitieuze Belgische scale-up met hoofdzetel in Antwerpen.
Ceo en co-founder Roeland Pelgrims: “Dit bedrijf is opgericht door Bert De Haes, Stijn Verrept en mezelf. Alle drie hebben we reeds één of meerdere bedrijven opgericht en verkocht. We combineren tonnen ervaring in (zorg)technologie, smart home- en softwareoplossingen én we kennen de problemen van de ouderenzorg. Het eerste prototype van onze lamp maakten we in slechts zes weken, wat heel snel is. Nu zijn we technologisch matuur en rollen we onze technologie volop uit via proeftuinprojecten. Hoe we onze technologie beschermen? Protection by complexity. Tegen de tijd dat iemand uitgevist heeft wat de voordelen zijn van onze AI-modellen zijn ze al veel verder geëvolueerd. Trouwens, op eender welke evolutie in AI wil ik in twintig jaar geen rechten meer hebben, dan is die rijp voor een museum”, lacht hij.
Het idee waarmee ze aan de slag gingen, was even simpel als uniek. Ze ontwikkelden een slimme lamp die een val van een mens kan detecteren en vervolgens alarm kan slaan; een oplossing voor een groot probleem in de ouderenzorg. Die lamp combineert artificiële intelligentie met optische sensoren (visietechnologie) en afbeeldingen. Artificiële intelligentie interpreteert de beelden.
Roeland Pelgrims: “Onze lamp werkt dus niet op beweging maar op basis van vele ’beelden die we nemen van mensen die op de grond zitten of liggen. Een bewegingssensor zal vaak enkel snelle vallen detecteren. Onze optische sensoren zijn ook 100 procent privacy proof. Een gebruiker kan kiezen voor enkel stokkenfiguurtjes (simplistische tekening van mensen in cirkels en lijnen, red.) in plaats van de echte beelden. We zetten ook voluit in op valpreventie en dit op 3 manieren: Zodra mensen gaan slapen, gaat het licht automatisch uit. Wordt de bewoner ’s nachts wakker en zit hij rechtop, dan zal de lamp zacht verlichten om de patiënt terug te oriënteren. Als hij uit zijn bed gaat, zal de lamp volledig oplichten zodat de kamer voldoende zichtbaar is. Bij bewoners die vaak vallen kunnen zorgmedewerkers ook de monitoring alerts activeren. Deze waarschuwen zorgverleners ’s nachts bij risicogedrag zodat zij in de kamer kunnen zijn nog voor de val gebeurt. Denk aan een notificatie op het moment dat een bewoner op de rand van zijn bed zit met de intentie rond te wandelen; of een notificatie wanneer men de kamer verlaat of wanneer men te lang in de badkamer vertoeft. Zo geeft Nobi zorgmedewerkers de mogelijkheid bewoners proactief een handje te helpen op die momenten waarop het risico op een val het grootst is. Dat is valpreventie in de pure zin van het woord. Vindt er toch een val plaats, dan zien zorgmedewerkers de beelden die leiden tot de val als die van de val zelf. Door de oorzaak van de val te kennen kan een volgende val voorkomen worden.”
Slimme beschermengel
Valpreventie en -detectie is niet meer weg te denken uit intramurale woonzorgcentra en ziekenhuisomgevingen. Via heel concrete tips die zorgverleners aan patiënten geven én een slimme inrichting van de kamer kunnen veel vallen voorkomen worden. En er wordt veel gevallen, heel veel. Elke seconde valt wereldwijd een 65-plusser, elke 11 seconden wordt een 65-plusser na een val opgenomen via spoed en elke 19 minuten overlijdt een 65-plusser ten gevolge van een val.
Een 75-plusser valt gemiddeld 1 keer per jaar in België. Wanneer dat gebeurt, is het niet zelden een kantelpunt in het leven. De helft van de ouderen die een ernstige val maken en meer dan een uur op hulp moeten wachten, overlijdt binnen 6 maanden. Maar ook als het anders loopt, wordt er vaak een neerwaartse spiraal ingezet – veel ziekenhuisbezoeken en het verlies van zelfstandigheid.
Roeland: “Vaak zien we schrijnende situaties. Iemand valt en ligt ’s nachts uren naast zijn bed, in het slechtste geval bont en blauw en onderkoeld. Dat heeft veel impact op de fysieke en mentale gezondheid van die persoon maar ook op de zorgmedewerkers die nadien kampen met een schuldgevoel omdat ze niet op tijd ter plekke waren. Mensen die al meerdere keren vielen, krijgen vaak ‘valangst’ en die zorgt ervoor dat ze nog minder bewegen en in een sociaal isolement geraken. Een heel vicieuze cirkel, dus. Wij zijn er zeker van dat onze lampen heel veel levens kunnen en zullen redden. ”
De (lange) weg naar een holistisch zorgplatform
De AI-lamp van Nobi is dus een beschermengel die elke val automatisch registreert en indien nodig een alarmsignaal uitstuurt naar de zorgverlener waardoor die sneller hulp kan bieden in geval van een val. Roeland: “Bewoners van een woonzorgcentrum geven aan dat ze dankzij de Nobi-lamp meer gerust zijn. Zelfs als ze vallen, weten ze dat ze nu snel gevonden worden dankzij de ‘sprekende lamp’. Onze lamp vermijdt ook vallen dankzij de verlichting die automatisch aangaat wanneer een bewoner opstaat uit bed (zie ook randstuk: de 3 grote troeven van de slimme Nobi-lamp). Verder geeft het aan zorgteams data om te kunnen analyseren wat er voorafging aan de val. Dit kan hen ondersteunen in verdere behandeling en therapie, en het helpt ook vallen vermijden.”
Hun slimme lamp heeft echter nog veel meer potentieel. Roeland: “Nu vormt Nobi een oplossing voor het probleem van vallen. Maar wij hebben de mogelijkheden om in de nabije toekomst een domme kamer in een slimme kamer transformeren en de functionaliteit steeds meer te verbreden. We hebben audiosensoren, visuele sensoren, wifi, bluetooth, speakers en microfoons. We kunnen dus communiceren, connecteren en detecteren. En we hebben veel processing power. Nu kan je ons zien als een iPhone met twee appjes: de valpreventie- en valdetectieapp. Maar niemand zegt dat het daar moet ophouden, dat zou zelfs zonde zijn. Ons toekomstbeeld is er een waarbij derde partijen ook hun slimme modellen en technologieën op onze lamp laten draaien. Denk aan een bewegingstherapie-app. We werken nu al samen met de visionaire start-up Voicemed. Die heeft een technologie ontwikkeld om uit stemvibraties onze longkwaliteit en cardiovasculaire gezondheid te meten. In de laboversie werkt dit al goed. Zo willen we op termijn evolueren van een puur valdetectietoestel naar een holistisch wellbeing zorgplatform.”
Proeftuinen in het VK
Terug naar de valdetectie en -preventie. In 2023 installeerde het Britse woonzorgcentrum Hartland House in Milnthorpe (Cumbria) 8 Nobi-lampen voor valpreventie en -detectie. Dit was onderdeel van een pilootproject van de National Healthcare Service (NHS) Integrated Care Board (ICB) van Lancashire & South-Cumbria. Roeland: “De National Healthcare Service (NHS) moet je zien als de overkoepelende bewaker van het gezondheidsbudget en outcome, resultaat dus. Zij bepalen wat ze willen realiseren en welk budget ze ervoor willen vrijmaken. Die koepel hangt boven 42 regionale organisaties, de ICB’s. Dat zijn lokale beleidstuinen die heel dicht staan bij de communities en de beslissingnemers in individuele woonzorgcentra.
”Twee van die beslissingnemers beslissen om acht kamers in het WZC Hartland House uit te testen met Nobi. Na amper vier maanden vond Hartland House dat de resultaten van de pilot zo positief waren dat het de Nobi-technologie ook voor de andere kamers in het verzorgingstehuis wilde aanschaffen. Onlangs heeft de NHS ICB van Lancashire & South-Cumbria ook besloten om nog eens 50 andere woonzorgcentra in de regio – goed voor 500 kamers – de kans te geven om Nobi aan te bieden aan hun bewoners. Die beslissing is het resultaat van de uitstekende resultaten die Nobi kon aantonen, met bewezen valpreventie als doorslaggevende factor. Roeland: “Leanne Scrogham, zorgmanager bij Hartland House, en haar team hebben aangetoond hoe impactvol deze lampen kunnen zijn wanneer ze met zorg en enthousiasme worden geïmplementeerd. Sinds de installatie is het aantal valpartijen met 84% gereduceerd, met 100% detectie van vallen en hulp na een val binnen 2 minuten. Nu volgen ook andere ICB’s en beginnen ze offertes te vragen. Ondertussen hebben we een extra wetenschappelijke studie besteld, maar de individuele ICB’s maken al vaart, in afwachting dat NHS zal beslissen of elke kamer in de toekomst recht krijgt op dit soort technologie. Je begint dus met een kleine, praktische proeftuin, al die andere tuintjes kijken over het hek mee, er komen nieuwe bij en als ze het allemaal tof vinden, wordt de nieuwe technologie in de winkelrekken gelegd en kan iedereen het aan vaste voorwaarden inkopen én kan de concurrentie beginnen spelen.”
Valpreventie om zorgsysteem te ontlasten
Voor de NHS L&SC ICB is valpreventie een cruciaal onderdeel van hun dagelijkse activiteiten. Vallen zijn immers een van de grootste doodsoorzaken bij ouderen en dragen sterk bij aan de druk op het zorgsysteem. Door de Brexit kwam er bovendien een énorme uitstroom van zorgverleners in het VK, terug naar het Europese continent. Wat België binnen enkele jaren ook te wachten staat en nu eigenlijk al bezig is – namelijk een acuut tekort aan zorgverleners – is nu al het geval in het VK. In het VK moeten ze versneld oplossingen zien te vinden om de zorgsector staande te houden en ze nemen sneller stappen rond integratie van zorginnovaties.
Vallen voorkomen is niet alleen belangrijk voor ouderen, hun familie en hun verzorgers, maar in uitbreiding voor algemene zorg- en gezondheidssysteem.
“Als je het aantal vallen drastisch naar beneden krijgt, zal ook het aantal ambulanceoproepen verminderen, het aantal ziekenhuisopnames verminderen, de druk op het medisch personeel verlichten en de financiële druk op de staatskas verminderen.” aldus Roeland.
Nobi’s verhaal is een illustratie van hoe slimme zorginnovaties de transitie kunnen versnellen van puur curatieve naar meer preventieve gezondheidszorg. Dat is de toekomst. “Maar technologie in zorg is maar zo sterk als de mensen die ermee aan de slag gaan. De kracht van Nobi ligt dan ook maar voor een deeltje bij onze technologie zelf. De grote impact van onze slimme lampen is het gevolg van de manier waarop zorgmedewerkers ermee aan de slag gaan. De manier waarop onze lampen in het veld worden gezet, is cruciaal”, beklemtoont Roeland.
Vlaamse innovatiewoestijn
Terwijl Nobi stilaan doorbreekt in het VK én de VS (daar is Nobi met de grootste eigenaar van zorgvastgoed in de wereld in zee gegaan, de eerste 50 kamers met Nobi-lampen worden binnenkort geïnstalleerd in Washington), hinken Vlaanderen en België achterop. Enkele Vlaamse woonzorgcentra en ziekenhuizen installeerden een aantal slimme Nobi-lampen, maar van een doorbraak is nog geen sprake. “We leven hier in een innovatiewoestijn”, zegt Roeland onomwonden. “Dat is echt jammer. We zijn heel klein, maar dan moet je durven spelen volgens de regels van bijvoorbeeld Denemarken of Zwitserland. We zijn immers zo klein dat we absoluut geen complexe regelgeving nodig hebben. Maar we hebben meer complexiteit dan de VS, dat is absurd.”
Maar zelfs complexiteit in bevoegdheden en regelgeving zou geen rem mogen vormen op zorginnovatie, vindt Roeland. “Waarom lukt het in het VK wel? Niet omdat het daar een briljant eenvoudig systeem is, het is daar ook redelijk complex. Maar ze hebben wel een incentive parcours dat coherent is doorheen de hele zorg. In Vlaanderen huizen de woonzorgcentra onder Vlaanderen, de ziekenhuizen worden federaal gefinancierd. Dat is een probleem als je een technologie hebt waarvan de investering vooral gebeurt op het niveau van de woonzorgcentra, het Vlaams niveau dus, terwijl de return komt op het federale niveau, namelijk het uitsparen van hospitalisatiedagen. Maar in het VK zegt men: ‘Fantastisch!’ De complexiteit is er navigeerbaar. Hier loopt het bij de start al fout. Wij willen heel ver gaan in het matchen van ons businessmodel met de markt, maar men moet wel mee willen. Onze beleidsmakers zouden samen op een holistische manier naar het totaalplaatje moeten kijken, waarbij preventieve en curatieve zorg hand in hand gaan.”
Gebrek aan innovatie-implementatie
Roeland pleit resoluut voor vernieuwende businessmodellen in de zorg, mee gestuurd door de vrije markt. “Er is ook bij ons een groot tekort aan zorgpersoneel. Zo hoorde ik onlangs het verhaal over een Nobi-lamp die in een woonzorgcentrum hangt. Een man valt, ligt op de grond, onze lamp detecteert dat en slaat alarm. Maar er is niemand om te helpen, zodat hij tot ’s ochtends op de grond ligt. Onze lamp heeft nog altijd mensen nodig om meerwaarde te kunnen leveren, de vraag is alleen welke mensen. Nu zitten we met zo’n rigide regelgevend kader dat we rond Nobi geen creatief businessmodel kunnen ontwikkelen. Waarom zouden we bijvoorbeeld voor de provincie Antwerpen geen centrale privédienst kunnen voorzien die die alarmen oppikt en die woonzorgcentra uit de nood helpen als ze onderbemand zijn? De overheid kan nooit dé beslisser zijn van de innovatie die morgen de best mogelijke blijkt te zijn. Innovatie werkt door 100 ideeën te testen, waarvan er 98 slecht zijn en twee goed. De overheid moet het kader rond innovatie vormgeven, niets meer en niets minder. Ik ben wel enigszins hoopvol omdat domme mensen snel slim worden als de nood het hoogst is. Dat hebben we gemerkt tijdens de covid-crisis. (helemaal op dreef nu) Er is een stuitend gebrek aan innovatie-implementatie – we creëren hier meer dan genoeg oplossingen, we implementeren ze gewoon niet. Je kan perfecte technologie hebben, je moet ook de tijd krijgen om te ontdekken hoe je een zorgproces kan optimaliseren met nieuwe technologie. Maar ik herhaal, ik ben op een cynische manier optimistisch. Door de vergrijzingstsunami zal de nood zo hoog worden dat we niet anders kunnen dan zorginnovatie omarmen. Ofwel moet er een nieuwe staatshervorming komen, ofwel hebben we nood aan twee mensen die elkaar graag zien, een Vlaamse én federale minister van Zorg die een doorgeefluikje organiseren.”
Natuurlijk vindt de ceo van Nobi het jammer dat zorginnovatie hier zo traag gaat, maar het vizier van Nobi staat nu op de wereld. Roeland: “Sommige Vlaamse start-ups hebben de onbedwingbare neiging om Vlaanderen als thuismarkt te definiëren. Maar ondertussen zijn er dan in Duitsland of de VS slimme mensen bezig om hetzelfde probleem op te lossen voor een veel grotere markt met veel meer middelen én die dus een betere oplossing bouwen die vijf jaar later ook naar Vlaanderen komt. En dan ben je klaar. De meest succesvolle start-ups zijn born global. Maar ik vind het bijzonder jammer dat zorginnovatie-implementatie hier zo tergend traag gaat. Buitenlandse investeerders durven trouwens steeds minder investeren in ons land, omdat we te traag, te laat en te onvoorspelbaar zijn. En heel eerlijk, we kijken nog niet naar de markt vanuit een concurrentieblik. De technologieabsorptie is momenteel zo belachelijk laag dat we allemaal samen moeten evangeliseren voor we elkaar beconcurreren.”
Dé drie grote lichtpunten van de Nobi-lamp:
1) Nooit nog een gemiste val. Nu wordt een val vaak niet gemeld en geregistreerd omdat de bewoner zich schaamt of de val vergeten is (bij dementie). Of een registratiepolsbandje wordt uitgedaan tijdens het slapen, net wanneer het valrisico verhoogt.
2) Automatisch alarmsignaal. De zorgmedewerker ontvangt onmiddellijk een signaal. Hulp binnen de 2 à 3 minuten zorgt voor een beter herstel en minder impact nadien. Ook als de persoon verward of bewusteloos is, is er geen eigen handeling nodig, zoals het indrukken van een knop.
3) Automatische verlichting om vallen te voorkomen zodra iemand rechtop zit of uit bed wil. De verlichting voorkomt desoriëntatie. Bewoners vallen zo minder en voelen zich veilig. Verder helpt Nobi ‘s nachts ook vallen voorkomen door zorgmedewerkers te alarmeren bij risicogedrag van bewoners (in/uit bed, in-uit kamer, te lang in badkamer) zodat zij de val kunnen helpen voorkomen. Vindt er toch een val plaats, dan zien zorgmedewerkers de beelden die leiden tot de val als die van de val zelf. Door de oorzaak van de val te kennen kan een volgende val voorkomen worden.
Conclusie? De Nobi-lamp herkent elke val, alarmeert snel en voorkomt valincidenten. En dat zorgt dan weer voor een daling van het aantal ambulanceoproepen en ziekenhuisopnames.
Comentários