De vaccinatiecampagne binnen de woonzorgcentra loopt op zijn einde. Is het einde van de tunnel op die manier in zicht? We praten hieromtrent met Peter Persyn en Guido Nicolai. Beide heren volgen het vaccinatieproces binnen de woonzorgsector op. Tijd om hier even bij stil te staan.
Peter Persyn was na zijn opleiding ‘huisarts en tropische geneeskunde’ achtereenvolgens actief als ontwikkelingswerker in de DRCongo, huisarts in een groepspraktijk in Leuven en medisch projectverantwoordelijke in de medische NGO-wereld en een onafhankelijke landelijke thuiszorgorganisatie. Van 2014 tot 2019 was hij als Vlaams volksvertegenwoordiger vooral bezig rond thema’s als sociale bescherming, thuiszorg en ouderenbeleid. Sinds 1 januari 2020 is hij als Medisch en Ethisch Raadgever werkzaam bij de Senior Living Group. Kort na zijn aanstelling brak de corona crisis los.
Guido Nicolai was tot voor kort praktiserend huisarts te Herentals en werd in december 2020 CMO (Country Medical officer) van de Armonea groep.
Peter en Guido, ondertussen bijna een jaar verder in deze ongeziene volksgezondheidscrisis … Hoe gaat het met jullie?
Peter: Enerzijds ben ik een beetje ervaringsdeskundige in Covid omdat ik zelf al vroeg in de maand maart 2020 ziek geworden ben. Anderzijds stonden we met de Europese groep al van eind februari op de barricade. Wij werden door de buurlanden verwittigd aangezien we woonzorgcentra hebben in Lombardije die reeds vroeg met de pandemie te kampen hadden. Sindsdien is het een non-stop rollercoaster geweest. Het is voortdurend druk gebleven. Medio juli hebben we de taskforce zorg terug samengeroepen omdat we merkten dat de 2de golf op komst was. We zagen terug penetratie van het virus in de huizen via de zorgverstrekkers en het bezoek, de virale druk in de buitenwacht werd steeds groter. In eerste instantie werd dat weggewuifd. Voor mij is de woonzorgsector steeds de kanariepiet in de koolmijn geweest.
Guido: Het is inderdaad zeer druk en genuanceerd, in die zin dat ik in het begin van 2020 nog voltijds huisarts en CRA was in een specifiek WZC. Daar zijn we virusvrij gebleven.
Er waren minder fysieke consultaties maar wel zeer veel telefonische. Het was moeilijk aangezien er heel veel onbekenden waren in de situatie. Na een tijdje ben ik parttime begonnen bij Armonea. Ik moest de organisatie van binnenuit leren kennen. Er kwam een lawine van vragen op me af wat de inwerkingsprocedure niet evident maakte. Ik ben dan vroegtijdig gestopt als praktiserend huisarts van mijn praktijk en dit in overleg met mijn associé. Ik ben er fulltime ingedropt op 20/12/2020 als CMO. Een enorme intense periode: veel leren, reglementeringen leren kennen, wetenschappelijk bijblijven, organisatorische elementen in kaart brengen…. Dit maakt dat de doelstelling van mijn opdracht nog niet echt belicht is. Alles is Covid. Ik voel me ook eerder COVID CMO dan effectief organisatorisch CMO op dit moment.
Zijn er perspectieven Peter nu de vaccinatie bijna afgerond is in de woonzorgcentra? Zijn er versoepelingen mogelijk?
Peter: Voor de woonzorgcentra vordert het goed. We zitten grosso modo aan 75% volledig gevaccineerd. Eindelijk loopt iets volgens plan. Er zijn goede afspraken en deze worden opgevolgd. Nu, de transmissie van het virus wordt zo niet geblokkeerd maar de zware ziektesymptomen en ziekenhuisopnames voor de meest kwetsbaren in onze samenleving worden verholpen. Of dit kan leiden naar versoepelingen is nog maar de vraag. De meerderheid van de bevolking is nog niet gevaccineerd dus bezoekers en externen kunnen nog steeds het virus dragen en verspreiden. Wat de vaccinaties van het personeel betreft zijn de cijfers in België nog niet goed genoeg, zeker niet voor Brussel en Wallonië. We moeten nog voorzichtig zijn want we weten niet alles…. De cijfers vanuit Israël bijvoorbeeld zijn wel geruststellend.
Guido: ‘75% van de totale populatie moet gevaccineerd zijn’ was de boodschap van in het begin. In een WZC wordt dat wel anders geïnterpreteerd. Daar zitten we boven die drempel maar er kan toch een viruspoel naar boven komen. We moeten binnen die beschermde koepel van bewoners zelf toch dringend gaan bekijken wat kan want die mensen zitten sinds maart 2020 heel sterk geïsoleerd. Als er geen externen zijn betrokken moeten interne versoepelingen wel kunnen…
Het contact tussen ‘niet gevaccineerd’ en ‘gevaccineerd’ houdt nog steeds risico in. We weten niet alles. Maar interne versoepelingen, dat moet lukken.
Rond de beschermingsgraad is er nog niet zoveel informatie toch? Hoelang zijn mensen beschermd tegen het virus als ze gevaccineerd zijn?
Guido: dat weten we niet.
Peter: de langstlopende vaccinatie dateert van juli 2020 dus we weten dat ze 7,5 maanden beschermd zijn. De immuniteit is niet echt solide zonder vaccinatie dus we hopen dat deze robuuster wordt erna. Misschien moet er een rappel komen maar dit weten we nog niet. We weten ook niet zeker hoe goed de bescherming is voor mensen van 65+. Dit is niet enkel het geval met het AstraZeneca vaccin maar geldt ook voor de andere producenten. Zeker naar mensen van 80+ toe, hun weerstand werkt veel minder, weten we niet wat de reële beschermingsgraad zal zijn. We hebben daar nog geen statistieken van gezien. Trouwens, vaccins beschermen tegen zware ziekte, niet tegen ziek worden an sich. Mensen kunnen besmet geraken maar zullen minder zwaar ziek en minder gehospitaliseerd worden.
Wat deze hospitalisaties betreft: heeft België echt tegen het maximale hospitalisatieplafond gezeten?
Intern zijn we snel beginnen reageren, we hebben een draaiboek opgemaakt om onze CRA’s maximaal te informeren aan de hand van flowcharts. In de praktijk hebben we dit niet moeten gebruiken maar deze werden preventief rondgestuurd.
Er is vaak gezegd en geschreven dat het er niet goed aan toeging in de Vlaamse (private) woonzorgcentra. Welke zijn jullie positieve ervaringen? Wat zijn de dingen die wel goed gelopen zijn?
Guido: De teams binnen de verschillende woonzorgcentra zijn heel solidair geweest, ze hebben zich als een hechte groep geprofileerd en hebben nooit opgegeven.
De discrepantie is vrij groot als je de slogan leest he: 11 miljoen tegen 1. Ik denk dat ze op dat vlak inderdaad een voorbeeld mogen nemen aan de directies en zorgverstrekkers van de woonzorgcentra….
Guido: Niet alleen aan de woonzorgcentra maar ook aan de verschillende wetenschappers die zeer snel en efficiënt research hebben gedaan om op een jaar tijd een werkend vaccin te maken.
Peter: het is opmerkelijk dat de directies en de zorgteams binnen de woonzorgcentra, zonder al teveel kennis omtrent het virus en met zeer weinig middelen in het begin, zich vol overgave hebben ingezet voor de bewoners. De ziekenhuizen worden op dezelfde voet geplaatst maar daar waren enkel de spoed -en covidafdelingen overbevraagd, de rest van de afdelingen waren dikwijls afgesloten.
Als we naar de private woonzorgcentra kijken hebben zij heel vaak beslissingen genomen die omstreden waren op één moment maar een of twee weken later werd die beslissing de algemene regel, common practice. Zij zijn pragmatisch geweest en hebben steeds op preventieve basis beslissingen genomen. Daar merk je het voordeel van de grotere internationale koepels. We konden voortgaan op informatie vanuit het buitenland en wisten eigenlijk heel goed op voorhand wat er ons te wachten stond. Op vlak van aankoop van materialen konden we teren op internationale bestellingen. Wat de testing betreft hebben we sneller geschakeld dan onze nationale regering. Er was commotie toen we private labo’s ingeschakeld hebben om de stalen op Covid te controleren maar wij waren hen steeds een stap voor.
Wat de sneltesten betreft net hetzelfde verhaal: wij hanteren deze sinds oktober 2020. We hebben er een 7000-tal uitgevoerd op bewoners en zorgverstrekkers sindsdien. Daar is heel veel kritiek op geweest terwijl in Duitsland bijvoorbeeld de testing systematisch gebeurde aan de hand van PCR testen. Zorgverleners en bewoners werden daar wekelijks getest. Gedurende de feestdagen werden daar dagelijks sneltesten gebruikt voor bezoekers en personeel. Zo hebben zij heel veel besmette bezoekers en personeelsleden kunnen detecteren.
Dus, er wordt heel veel kritiek geuit op uitbaters van private woonzorgcentra, over het feit dat ze zichzelf dividenden uitkeren en dergelijke meer maar nu zijn de voordelen duidelijk merkbaar: door internationale verankering en door de voorkennis kunnen nieuwe trends, evoluties en gemeenschappelijke aankopen bewerkstelligd worden. Dit mag zeker ook gezegd worden.
Guido: In België mogen mensen de sneltest weigeren. Bij ons zijn de testen ter beschikking gesteld van de CRA’s en dit ook sinds oktober vorig jaar. Als er een uitbraak was of zich dreigde te vormen konden zij heel snel een beeld scheppen over de stand van zaken. We hebben de sneltesten altijd ingezet bij bewoners en zorgverstrekkers, niet zozeer bij de bezoekers. Dat maakte dat de CRA’s heel wat efficiënter konden werken.
Peter: Ik vermoed dat er heel wat mensen niet beseffen hoe het er in de woonzorgcentra aan toegegaan is. Zo ook vele mensen die de taak hebben om bepaalde beslissingen te nemen in en voor dit land. We zitten met heel wat ambtenaren en academici die ver van de werkelijkheid staan maar toch mee ‘gefundeerde’ beslissingen dienen te nemen zonder zicht te hebben op de concrete realiteit. Je dient snel te kunnen schakelen. Speed trumps perfection. Een week in zulk een situatie is te lang. Bij herhaling van de crisis, zoals de 2de golf bijvoorbeeld, is er wat betreft de sneltesten bijvoorbeeld veel te laat beslist. Nu kunnen we dit formeel gebruiken voor bezoekers maar de vaccinatie is bezig, het is te laat. Er is angst om foute beslissingen te nemen maar op die manier boet je in aan snelheid. En dat gevoel blijft: we hebben nooit snelheid kunnen maken en dat is nefast in een crisis.
Guido, stel dat we binnen enkele jaren terug in een dergelijke situatie terecht komen, welk advies zou jij geven aan de leiders van dit land?
Guido: Eenheid in commando is zowat de meest belangrijke denk ik. Op dit moment is het niet efficiënt en kan er moeilijk geschakeld worden. Het ene kan in Vlaanderen maar in Brussel of Wallonië niet of omgekeerd. Er is teveel onduidelijkheid en die mist moet opgeklaard worden voor we met een eventuele volgende gezondheidscrisis te maken krijgen.
En zo komen we bij een 2de belangrijke pijler: snelheid. Doelgericht en snel handelen is belangrijk om een beeld te vormen en adequaat te reageren. Soms moeten de academici wat meer naar de achtergrond verdwijnen en moet er plaats gemaakt worden voor mensen die snel en efficiënt kunnen beslissen in de crisissituatie.
Is ‘eenheid in commando’ Überhaupt mogelijk in het België van vandaag?
Guido: Daar moeten de politici zich over buigen. Wetenschappers hebben aangetoond dat, als je grenzen vergeet en krachten bundelt, je wel snel en efficiënt kan handelen. Het is alvast een zeer boeiend systeem. Zeker nu ik de overstap gemaakt heb van de praktijk naar een groep als Armonea. Het intrigeert me hoe wij zeer snel de juiste informatie kunnen omzetten in gerichte actie en zo tot resultaat kunnen komen. Dat boeit me.
Een 3de pijler is zo niet de belangrijkste: verleen tijd, steun en middelen aan de mensen die in de dagdagelijkse realiteit staan om hen te erkennen in hun kracht.
Dit doet me denken aan de benoeming van de zorgverstrekkers tot ‘helden van het jaar 2020’. Hoelang gaat dit gevoel leven volgens jou Guido?
Jammer genoeg is dit al aan het afnemen heb ik de indruk. Als het over loonsverhogingen gaat voor zorgpersoneel zie je nu weer dat er veel ‘ja maars’ komen.
Peter: als puntje bij paaltje komt zal de sympathie snel wijken. De budgettaire spanningen zijn er al. Het gat in de federale begroting is, net zoals de gewestelijke, zeer groot. De discussie is lopende en ik hoop dat de sector zich voor een stuk zelf zal mogen organiseren. De sector wordt ook vaak betuttelend bejegend. Ik hoop dat er ruimte mag komen zodat de klassieke modellen hertekend kunnen worden. Dit wil niet zeggen dat al grote centra dienen te verdwijnen.
Guido: er moet voornamelijk gekeken worden naar de eindgebruiker an sich. Wat wil hij/zij?
Dit kan een positieve discussie worden dus….?
Peter en Guido: “JA”
Wat de vaccinatie betreft: is het einde van de tunnel in zicht?
Guido: Het einde ligt aan de vaccinatiegraad van 75% van de totale bevolking. Daar zijn we helemaal nog niet. Wat de woonzorgcentra betreft klinkt het al iets positiever. Er is een begin van de oplossing. Het bevrijdingsfeest zal voor na de zomer zijn.
Peter: ik ben voorzichtig positief omwille van de volgende perspectieven:
1. Het begin van de oplossing, de vaccinatie, is inderdaad lopende.
2. Er komen sneltesten die minder diep in de neus moeten gebracht worden dus dat zal minder hinder veroorzaken en drempelverlagend werken bv voor bezoekers
3. Er zijn goede ademtesten op komst. Dit is een goede zaak naar WZCs, evenementen en bedrijven toe
4. Er komen ook betere maskers op de markt die pas gecertifieerd zijn.
5. Goede training en opleiding van de zorgverstrekkers blijven cruciaal.
6. En de CRA wordt erkend nu ten volle als coördinator met een duidelijke overkoepelende rolomschrijving binnen het woonzorgcentrum.
Met deze verschillende perspectieven zetten we alvast stappen in de goede richting maar er is nog werk aan de winkel.
Guido: het belangrijkste is dat we dit SAMEN dienen te doen.
Bedankt voor dit interview heren.
Wij danken beide heren voor dit interview. Wij vinden het interessant om verhalen en getuigenissen van Vlozo-leden te delen met onze community.
De antwoorden en standpunten van de geïnterviewde(n) zijn persoonlijk. Indien u vragen en/of opmerkingen heeft over dit interview, kan u via info@vlozo.be contact opnemen.
